Resort kierowany przez Antoniego Macierewicza jest już o krok od zakupu rakiet Patriot. Do podpisania kontraktu zapowiadanego od 8 lat może jednak nie dojść. Wszystko za sprawą zaproszenia do stołu nieoficjalnych jeszcze negocjacji innego producenta. Problem też w tym, że resort obrony wybiera między systemem, którego jeszcze nie ma, a prototypem.
Do gry o obronę polskiego nieba wchodzi kolejny producent systemu obrony powietrznej. W tym tygodniu w MON odbywają się spotkania z przedstawicielami MEADS International, konsorcjum z udziałem włosko-niemieckiej firmy MBDA i amerykańskiego koncernu Lockheed Martin.
Nadal jednak oficjalnie resort rozpatruje tylko ofertę producenta Patriotów (Raytheon). W tej też sprawie toczą się rozmowy międzyrządowe z USA.
Od atrakcyjności tego co prezentują teraz przedstawiciele MEADS zależy, czy w MON zdecydują się na rozstrzyganie co do obu tych propozycji. - Oczywiście lepiej wybierać sprzęt wojskowy w formie konkurencyjnych ofert. Już sam fakt istnienia nieoficjalnej oferty MEADS wywiera nacisk na Raytheona - komentuje Michał Likowski ekspert ds. uzbrojenia i szef specjalistycznego magazynu "Raport".
- Z punktu widzenia polskich podatników jeszcze lepiej byłoby, gdyby było transparentne postępowanie z kilkoma ofertami. Ostateczne decyzje należą jednak do MON - dodaje.
Nie wiadomo jednak co dalej. Nasze pytania związane z tą ofertą pozostały ze strony MON bez odpowiedzi. Dowiedzieliśmy się tylko, że spotkania są niejawne i nie otrzymamy żadnego komentarza w tej sprawie. Jak udało nam się nieoficjalnie dowiedzieć od przedstawicieli koncernu MEADS, główną przewagą tej nowej propozycji jest szybszy termin dostaw.
Kiedy wojsko dostanie rakiety?
Jak już pisaliśmy w WP money, głównym problemem w związku z ewentualnym zakupem Patriotów jest właśnie czas. MON chce kupić wyrzutnie z nowoczesnym systemem dowodzenia obroną powietrzną IBCS. Problem jednak w tym, że jest on dopiero wdrażany. W ocenie ekspertów nie będzie szybko dostępny dla zagranicznych odbiorców.
Co więcej opracowanie przez Raytheona dookólnego radaru, czyli pozwalającego zwalczać cele powietrzne z każdego kierunku, zajmie 60 miesięcy od momentu podpisania umowy. Na razie Patrioty zwalczają cele tylko w wycinku 90 stopni i dlatego nie odpowiadają naszym wymaganiom. Tymczasem MEDS deklaruje 50 miesięcy na spełnienie wymagań MON. - To oczywiście tylko deklaracje - komentuje Likowski.
Co jeszcze może przekonać resort obrony? Oczywiście cena. Wprawdzie nie znane są szczegóły oferty w tym zakresie, ale jak zapewnia MEADS Internetional, gra jest warta świeczki. - Nie mogę podać dokładnych liczb, ale MEADS 10 lat temu został wymyślony, by być systemem tańszym w produkcji i utrzymaniu. Według naszych analiz jest nawet o połowę tańszy w eksploatacji od systemu Patriot - powiedział nam przedstawiciel firmy.
O jakie pieniądze chodzi w programie „Wisła”, w ramach którego MON chce polską armię wyposażyć w najnowocześniejsze rozwiązania obrony powietrznej? Jeszcze kilka lat temu mówiło się o ponad 20 mld zł. Jednak z ostatnich wypowiedzi wiceministra Bartosza Kownackiego wynika, że całość może zamknąć się w przedziale 30-50 mld zł.
- Trudno oszacować, ile to będzie kosztować. Obawiam się że jesteśmy bliżej kwoty ponad 30 mld zł, a nie pierwotnie zakładanych 15-20 mld. Po pierwsze dlatego, że potrzebujemy dużej liczby drogich pocisków przechwytywania rakiet balistycznych - mówi Likowski.
Po drugie, oferenci będą musieli opracować - za nasze pieniądze - odmiany sprzętu dostosowane do specyficznych, polskich wymagań. - To dużo droższe, niż w przypadku zakupu sprzętu będącego w bieżącej produkcji. Będziemy musieli też ponieść koszty inwestycji w polskie zakłady zbrojeniowe, konieczne do realizacji umów offsetowych - wylicza ekspert.
MEADS przekonuje również, że od początku system był też pomyślany jako dookólny i posiadający otwartą architekturę systemu dowodzenia. Z kolei Patriot jest systemem o architekturze dowodzenia zamkniętej. Dlaczego powinno być to dla nas istotne?
- Systemem dowodzenia o otwartej architekturze pozwala dołączać kolejne elementy, w tym i polskie radary. Oferuje też dookólny radar kontroli ognia i wyrzutnie z nowoczesnymi pociskami PAC-3 MSE, a także pociskami niskokosztowymi, które ma rozwijać wspólnie z polskim - wyjaśnia Likowski.
PGZ może awansować do ekstraklasy
Co więcej w ramach tej oferty zakładany jest transfer technologiczny i wykonanie ponad połowy pracy przy tym zestawie w Polsce. W porównaniu do offsetowych propozycji Raytheona, nie widać tu większej przewagi. Jak już pisaliśmy w WP money, w myśl podpisanego w lipcu 2016 r. listu intencyjnego z Polską Grupą Zbrojeniową, Raytheon zobowiązał się do przeznaczenia 50-procent wartości zakupu Patriota na zamówienia w polskich przedsiębiorstwach.
Już teraz zresztą koncern podpisał 30 listów intencyjnych o współpracy z naszymi firmami. Ostatecznie wartość offsetu będzie jeszcze negocjowana, ale nowy gracz w boju o „Wisłę” oferuje jednak już teraz coś więcej. Kartą przetargową ma być włączanie PGZ do MEDS International na równych prawach co włoski koncern MBDA i amerykański Lockheed Martin.
- Teraz podział jest po równe 50 proc. Po wyborze naszej oferty, PGZ otrzymałby jedną trzecią udziałów w zyskach, ale też i taką samą siłę w decydowaniu o przyszłości konsorcjum i kierunkach ekspansji - mówi przedstawiciel MEADS. To oczywiście może być kuszące, ale jak słusznie zauważa Michał Likowski, to obietnica przyszłych korzyści, które nie są znów takie pewne.
- Raytheon zapowiada włączenie polskich zakładów w łańcuch dostaw. W przypadku MEADSA mielibyśmy z kolei większy udział w pracach badawczo-rozwojowych. Natomiast nie ma gwarancji dużych zleceń na produkcje, bo to będzie zależało do zwycięstw firmy na rynku. W tej kategorii lepiej wypada Raytheon - mówi Likowski.
Producent Patriotów ma też tą przewagę, że na rynku jest już od wielu lat i jest powszechnie stosowanym w NATO systemem. Z kolei MEADS został wybrany w procesie negocjacji w Niemczech w 2015 r. Teraz toczą się już finalne rozmowy o zakupie, ale na służbie jeszcze nie był.
Prototyp vs. projekt
- Na wojnie rzeczywiście nasz system jeszcze nie walczył i tu z systemem Patriot nie będziemy się mierzyć, ale próby strzelań do celów powietrznych już były. Te z 2013 roku udowodniły, że MEADS jest w stanie zestrzelić z jednej wyrzutni dwa cele nadlatujące w tym samym czasie, ale z różnych kierunków. Patriot tego nie potrafi - przekonuje przedstawiciel MEADS.
Przed MON zatem trudny wybór. W ocenie Likowskiego porównanie obu ofert nie daje jasnej odpowiedzi, która byłaby bardziej korzystna. MEADS jest na zaawansowanym, finalnym etapie prób. Istnieje w formie prototypu w odróżnieniu od Patriotów NG (tzw. polskich Patriotów), których zasadnicze elementy - w tym radar i system dowodzenia - są dopiero opracowywane.
- Patriot to system wykorzystywany w 19 armiach świata, ale jego obecna wersja nie spełnia naszych wymogów. Istnieje ryzyko, że uzyskanie żądanych charakterystyk pochłonie dużo czasu i pieniędzy - zauważa szef magazynu „Raport”.
- MEADS z kolei jest prototypem spełniającym podstawowe wymagania, nie jest jednak wykorzystywany operacyjnie, co generuje ryzyko związane z zupełnie nowym typem uzbrojenia - dodaje.
Pierwszy raz o możliwym zakupie Patriotów MON informował już w 2009 r. Jednak co najmniej od dekady resort pracuje nad pozyskaniem koniecznego dla naszej armii systemu obrony powietrznej średniego zasięgu.
Według ciągle podtrzymywanych zapowiedzi przedstawicieli ministerstwa, w tym roku wreszcie ma zostać podpisana umowa kończąca te starania. Nie wiadomo jednak, na ile jest to realne w obliczu pojawienia się nowego oferenta.