Mija rok od expose Beaty Szydło w Sejmie. Sprawdzamy, które z obietnic wygłoszonych na mównicy rządzący spełnili. Pokazujemy to na Szydłometrze, czyli specjalnym indeksie obrazującym, ile z planów ekipa PiS wprowadziła w życie. Wskaźnik osiągnął poziom 32 proc. To prawie jedna trzecia obietnic, a zarazem wynik ciut lepszy od dokonań rządu Donalda Tuska w 2012 roku.
Jak wypada rząd PiS na tle dokonań poprzedników, których money.pl także rozliczało ze złożonych obietnic? W porównaniu do drugiej kadencji ekipy Donalda Tuska, która po roku osiągnęła 31,5 proc. - obecny rząd jest minimalnie lepszy. Jeśli jednak porównać wyniki bezpośredniej poprzedniczki - Ewy Kopacz, która zdobyła 67 proc. - to wyniki Beaty Szydło nie są już tak imponujące. Trzeba jednak w tym miejscu zaznaczyć, że premier Kopacz jako następczyni Donalda Tuska, miała ułatwione zadanie. Obejmowała fotel premiera pod koniec kadencji i dostała w spadku wiele gotowych lub mocno zaawansowanych projektów. Dlatego jej wynik był tak dobry.
O ile dokonania Szydło i Tuska są w miarę proporcjonalne, o tyle kierunki zmian obu szefów rządów wyglądają już przeciwstawnie. Najlepszym przykładem jest kwestia wieku emerytalnego. Tusk dość szybko, bo w ciągu nieco ponad pół roku wprowadził przepisy podnoszące i zrównujące wiek emerytalny dla kobiet i mężczyzn. Dodatkowo podniósł wiek emerytalny także dla służb mundurowych. Szydło dąży do odwrócenia tej zmiany, wbrew temu co robią inne kraje Europy. Wprawdzie nie udało się jej tego dokonać w ciągu roku, ale po wielu miesiącach stagnacji projekt obniżający wiek emerytalny został w tym tygodniu zatwierdzony przez Sejm. Wygląda więc na to, że rząd PiS jednak zamierza się wywiązać z tej obietnicy.
Patrząc na inne cele gabinetów Tuska i Szydło, widać także różnicę w podejściu do podatków. Tusk energicznie zabrał się za porządkowanie tej sfery. W rezultacie po roku rządów koalicji PO-PSL, Polacy pożegnali się z nieopodatkowanymi lokatami i ulgą podatkową na internet. Ograniczona została także ulga prorodzinna - zachowały ją tylko rodziny o dochodach nie przekraczających określonego progu dochodów. Obecna premier większy nacisk kładzie na uszczelnienie systemu. W ciągu pierwszych 12 miesięcy sprawowania władzy, PiS wdrożył szereg przepisów, które mają ograniczyć wyłudzenia VAT i poprawić ściągalność tego podatku. Widać zatem wyraźnie, że ostrze skarbówki skierowane jest bardziej w stronę biznesu, niż pozostałych obywateli. Wystarczy przypomnieć, że rząd Szydło wprowadził podatek bankowy i handlowy (choć ten drugi okazał się niewypałem).
W sferze socjalnej różnice między obecną władzą, a poprzednikami też wyglądają interesująco. Premier Tusk wprowadził np. kryterium dochodowe ograniczające wypłatę becikowego. Obejmująca po nim schedę Ewa Kopacz, miała już bardziej socjalne podejście i na jej konto trzeba wpisać m.in. to, że podniosła ulgi podatkowe na trzecie i kolejne dziecko; przyznała urlopy rodzicielskie pracującym na umowach o dzieło, studentom, bezrobotnym i rolnikom; czy darmowe podręczniki dla uczniów podstawówek.
Dokonania obecnej szefowej rządu na tym tle wyglądają okazale. Wystarczy wspomnieć sztandarowy program "Rodzina 500+", bezpłatne leki dla seniorów czy uruchamiany program "Mieszkanie+". A to wcale nie koniec pomysłów ekipy rządzącej. Dodajmy do tego jeszcze wsparcie państwa w ubezpieczeniach dla rolników czy podniesienie najniższych emerytur - cele, które z czystym sumieniem można zaliczyć do opiekuńczej sfery państwa.
Warto też odnotować, że w swoim expose Beata Szydło zapowiedziała spełnienie aż siedmiu ważnych obietnic w ciągu pierwszych 100 dni pracy rządu. W deklarowanym czasie urzeczywistniła tylko dwie. Po roku nadal trzy z nich nie doczekały się realizacji. Przypomnijmy są to: obniżenie wieku emerytalnego, podniesienie kwoty wolnej od podatku oraz ubezpieczenia rolnicze.
Podobnie jak w przypadku poprzednich rządów, obietnice przedwyborcze podzieliliśmy na pięć kategorii - najważniejszych dla życia obywateli i funkcjonowania państwa. Za każdą premier może dostać 20 proc. Jeśli jej ekipie uda się spełnić wszystkie zapowiedzi z exposé - wskaźnik osiągnie wartość 100 proc.
Tworząc Szydłometr przyjęliśmy, że nie wszystkie ujęte w naszym zestawieniu cele rządu będą miały jednakową wagę procentową. Przykładowo - obniżenie wieku emerytalnego, dotyczące wszystkich pracujących obecnie Polaków, należy do najważniejszych zmian i nie może być traktowane tak samo, jak cofnięcie reformy w oświacie, polegającej na obowiązkowym posyłaniu sześciolatków do szkół. Znaczenie każdej z tych zmian będzie pociągało za sobą inne konsekwencje, choćby w sferze finansów publicznych.
| ##Tyle zrobił rząd przez rok od expose | ||
|---|---|---|
| Kategoria | Stan realizacji | Do zdobycia |
| Emerytury, ubezpieczenia i pomoc socjalna | 8 proc. | 20 proc. |
| Podatki | 10,5 proc. | 20 proc. |
| Rynek pracy | 7 proc. | 20 proc. |
| Gospodarka i inwestycje | 2,5 proc. | 20 proc. |
| Edukacja | 4 proc. | 20 proc. |
| Razem: | 32 proc. | 100 proc. |
Ocenę postępów rządu PiS, podobnie jak to było z oceną rządów PO-PSL, publikujemy cyklicznie.
Kiedy przyznajemy punkty
Oto, jak przedstawiają się zamierzenia gabinetu premier Szydło w poszczególnych dziedzinach:
Emerytury, ubezpieczenia i pomoc socjalna - 8 proc.
W tej kategorii jest najwięcej obietnic, których spełnienie premier Szydło zapowiadała w ciągu pierwszych 100 dni pracy rządu. Na razie rządowi udało się spełnić tylko dwie, choć w ostatnich dniach Sejm przegłosował jedną ze sztandarowych zapowiedzi - obniżenie wieku emerytalnego.
| *Program "Rodzina 500+" * | Najważniejszy punkt polityki prorodzinnej rządu Beaty Szydło. Rodziny mają dostawać 500 zł na dziecko, począwszy od drugiego, a w biedniejszych rodzinach - także na pierwsze. 17 lutego prezydent Duda podpisał ustawę o pomocy państwa w wychowaniu dzieci, która wprowadza przepisy regulujące działanie programu. Wypłaty ruszyły od 1 kwietnia. |
|---|---|
| *Obniżenie wieku emerytalnego dla kobiet i mężczyzn * | Wiek emerytalny ma być przywrócony do poziomów, które obowiązywały do końca 2012 r. - 60 lat dla kobiet i 65 dla mężczyzn. 30 listopada prezydent Duda złożył projekt nowelizacji ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Posłowie zatwierdzili go 16 listopada. |
| *Podniesienie najniższych emerytur * | Podwyżka dotyczyć będzie tych emerytów, którym świadczenia nie pozwalają na zaspokojenie podstawowych potrzeb. Według zapowiedzi resortu rodziny, w 2017 r. najniższe świadczenia emerytalne i rentowe zostaną w marcu podniesione do 1000 zł. 15 listopada rządowy projekt ustawy w tej sprawie skierowano do czytania w sejmowych komisjach. |
| *Bezpłatne leki dla osób od 75. roku życia * | Ta obietnica padła z ust pani premier jako jedna z pierwszych i miała być wprowadzona podczas pierwszych 100 dni. Stosowna ustawa, zakładający przyznanie osobom, które ukończyły 75 lat, uprawnienia do bezpłatnych leków i wyrobów medycznych, została podpisana przez prezydenta dopiero 4 maja. Od 1 września osoby starsze mogą korzystać z darmowych leków wyszczególnionych na liście resortu zdrowia. |
| *Ubezpieczenia rolnicze * | Stosowna ustawa miała być gotowa w ciągu pierwszych 100 dni od powołania rządu, ale tak się nie stało. Dopiero 15 marca rząd przyjął projekt zmieniający ustawę o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich, którego celem jest powszechność takich ubezpieczeń. 15 listopada Sejm uchwalił ustawę z poprawkami. Według założeń resortu rolnictwa, państwo będzie dopłacać do 65 proc. składki ubezpieczeniowej na uprawy i 0,5 proc. sumy ubezpieczenia na zwierzęta. Nowe przepisy mają wejść w życie 1 stycznia 2017 r. |
Podatki - 10,5 proc.
W dziedzinie podatków rząd odniósł dotkliwą porażkę. Podatek do sprzedaży detalicznej, który miał zapewnić finansowanie programu "Rodzina 500+" został zawieszony. I to jeszcze zanim do kasy państwa wpłynęły pierwsze pieniądze z tego tytułu. Stało się tak, ponieważ w połowie września Komisja Europejska wszczęła postępowanie w sprawie nowej daniny i wezwała Polskę do jej zawieszenia. Zdaniem Brukseli podatek w kształcie wprowadzonym przez rząd PiS może faworyzować mniejsze sklepy, co może być uznane za pomoc publiczną. Dlatego też na razie odejmujemy punkty, które gabinet Szydło zdobył, za spełnienie tej obietnicy. Jeśli rządzącym uda się wprowadzić go ponownie - wówczas premier odzyska odjętą notę.
Stratę punktów rząd zrekompensował spełnieniem obietnicy dotyczącej obniżenia podatku CIT dla małych firm. Zmiana ta obejmująca około 393 tys. przedsiębiorców, zacznie obowiązywać 1 stycznia od 2017 r.
Jak po grudzie idą za to ekipie Szydło prace nad podwyższeniem kwoty wolnej od podatku. Z ostatnich wypowiedzi premier Szydło wynika, że rząd zmienił koncepcję - chce wprowadzić tzw. jednolity podatek, który załatwiłby przy okazji sprawę kwoty wolnej. Na razie jednak sprawa nie jest jeszcze przesądzona, ponieważ rząd analizuje i szacuje różne warianty. Podatnicy nie mają więc co liczyć, że w przyszłym roku kwota wolna od podatku wyniesie obiecane 8 tys. zł.
| Podniesienie kwoty wolnej od podatku | Jedna ze sztandarowych obietnic, która padła w kampanii wyborczej. 30 listopada prezydent Duda skierował do Sejmu projekt nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który zakłada podniesienie kwoty wolnej od podatku do 8 tys. zł. Po pierwszym czytaniu 2 grudnia projekt skierowano do komisji finansów publicznych. Rząd pracuje natomiast nad koncepcją jednolitego podatku, który ujmowałby kwestię kwoty wolnej. |
|---|---|
| Wprowadzenie podatku bankowego | Celem wprowadzenia tego podatku jest przede wszystkim zapewnienie pieniędzy na finansowanie programu 500 zł na drugie dziecko. 3 grudnia projekt PiS wpłynął do Sejmu, a 15 stycznia został uchwalony. W tym samym dniu prezydent podpisał ustawę. Podatek obowiązuje od lutego 2016 r. |
| Wprowadzenie podatku od sprzedaży detalicznej | Ta nowa danina miała zapewnić państwu pieniądze na program 500+. Została zawieszona, a Sejm przyjął 15 listopada projekt ustawy wstrzymujący podatek do 1 stycznia 2018 r. Na razie rząd stracił punkty przyznane za tę obietnicę. |
| *Obniżenie podatku CIT dla małych przedsiębiorstw * | Stawka CIT dla małych firm ma wynosić 15 proc. od 2017 r. Objęte będą nią firmy, których roczny przychód ze sprzedaży brutto nie przekracza 1,2 mln euro. Po zatwierdzeniu przez parlament, prezydent podpisał ustawę 22 września. |
| *Poprawienie ściągalności podatku VAT i ograniczenie jego wyłudzeń * | Resort finansów chce w 2017 r. wdrożyć systemy informatyczne, które pozwolą automatycznie wykrywać patologie podatkowe. Oprócz tego 30 maja prezydent podpisał dwie ustawy: dotyczącą wykonywania zadań informatycznych przez administrację podatkową i służby celne, który ma doprowadzić od uszczelnienia poboru VAT, oraz zmniejszającą limit transakcji gotówkowych między firmami z 15 tys. euro do 15 tys. zł (ta regulacja także ma on pomóc w uszczelnieniu systemu podatkowego). Z kolei 7 czerwca Andrzej Duda zatwierdził nowelizację Ordynacji podatkowej, która wprowadza klauzulę przeciwko unikaniu opodatkowania. |
| *Reforma administracji podatkowej * | Resort finansów przygotował zmiany, które mają zwiększyć skuteczność ściągania podatków i akcyzy. Od stycznia 2017 r. ma zacząć działać Krajowa Administracja Skarbowa, która scali działania służby celnej i organów skarbowych. Projekt w sprawie jej powołania po wniesieniu poprawek Senatu czeka na zatwierdzenie przez Sejm. Od lipca duże firmy są zobowiązane do stosowania tzw. Jednolitego Pliku Kontrolnego. To informatyczne narzędzie służące do lepszej obsługi podatników, zwłaszcza dużych podmiotów i zarazem pozwalające na wykrywanie przestępstw, tzw. karuzeli podatkowych. |
##
Rynek pracy - 7 proc.
Premier Szydło może odhaczyć z listy zadań następny punkt - Rada Ministrów wydała rozporządzenie, które podnosi do 2000 zł płacę minimalną. Nowa kwota obowiązuje od 1 stycznia 2017 r.
| Podniesienie minimalnej stawki godzinowej do 12 zł * | Od 1 stycznia 2017 roku minimalna stawka godzinowa dla pracujących na umowach-zleceniach i samozatrudnionych wyniesie 12 zł (więcej o tym tutaj)
. |
| --- | --- |
| *Likwidacja umów śmieciowych * | To następny element, który według rządu ma poprawić sytuację materialną wielu Polaków. Premier nie wskazała jednak terminu, kiedy miałyby wejść w życie przepisy dokonujące tej radykalnej zmiany. |
| *Pakt o podniesieniu płac * | Rząd zatwierdził 9 września podniesienie płacy minimalnej od 1 stycznia 2017 roku. Będzie ona wynosiła 2000 zł brutto. |
| *Plan tworzenia wielkiej liczby nowych miejsc pracy | Jak wyjaśniła w swoim przemówieniu premier Szydło, jego częścią musi być zwiększenie popytu, do czego niezbędne są wspomniane w punktach wyżej podniesienie płac i likwidacja umów śmieciowych. Można więc wnioskować, że rząd chce pobudzać w ten sposób gospodarkę, co z kolei powinno się przełożyć na tworzenie nowych miejsc pracy. |
Gospodarka i inwestycje - 2,5 proc.
Głównym elementem w sferze gospodarki jest zapowiedziana w expose reindustrializacji Polski, stanowiąca część "Strategii na rzecz odpowiedzialnego rozwoju". Przyjęty 16 lutego plan, nazywany potocznie planem Morawieckiego (od nazwiska wicepremiera, w którego resorcie dokument przygotowano) wskazuje kierunki działań państwa i nowe impulsy, które zapewnią polskiej gospodarce stabilny wzrost. Odpowiedzialny rozwój ma się opierać na pięciu filarach: reindustrializacji, rozwoju innowacyjnych firm, kapitale dla rozwoju, ekspansji zagranicznej, zrównoważonym rozwoju społecznym i regionalnym. Resort rozwoju przedstawił pod koniec lipca dokument, który trafił do konsultacji społecznych. Teraz ministerstwo analizuje zgłoszone uwagi.
Dużo większy oddźwięk społeczny może mieć natomiast program "Mieszkanie+". Jego trzy filary to: wsparcie budownictwa społecznego, tanie mieszkania na wynajem budowane na gruntach Skarbu Państwa oraz wsparcie oszczędzania na cele mieszkaniowe w ramach indywidualnych kont mieszkaniowych. Z założeń programu wynika, że mieszkania będą dostępne w dwóch opcjach: na wynajem oraz na wynajem z dojściem do własności. W październiku rząd obiecał, że do 2030 roku wybuduje blisko 3 mln lokali w ramach programu Mieszkanie+. 17 miast podpisało już listy intencyjne, określające pierwsze lokalizacje budynków, które maja powstać w ramach programu (więcej o tym tutaj)
.
| Projekt biliona złotych na rozwój | Program anonsowany w kampanii wyborczej, którego celem, jak wyjaśniła w exposé premier Szydło, jest znaczne zwiększenie udziału inwestycji w PKB (obecnie około 20 proc.) i aktywizacja polskiego kapitału. Źródłami finansowania mają być: 1. Fundusze europejskie 2. Środki banków - PiS chce wykorzystać stosowany w Europie system niskooprocentowanych pożyczek na cele rozwojowe na wzór instrumentów finansowych stosowanych przez Europejski Bank Centralny. 3. Kilkaset miliardów złotych oszczędności z kont przedsiębiorstw, które mogą być inwestowane w system zachęt inwestycyjnych. 4. Zasoby Banku Gospodarstwa Krajowego, a także zmiana formuły działania dotychczasowego przedsiębiorstwa Polskie Inwestycje Rozwojowe. 5. Niewykorzystywane możliwości wielkich przedsiębiorstw państwowych, z których można by utworzyć fundusz inwestycyjny. |
|---|---|
| *Reindustrializacja Polski * | Z zapowiedzi szefowej rządu wynika, że ekipa rządząca będzie dążyć do odbudowy gospodarki morskiej i wsparcia tych dziedzin i branż gospodarki, które mają największe szanse rozwojowe przynajmniej w skali naszego regionu. Przygotowana przez rząd ustawa wprowadzająca ulgi podatkowe dla stoczni została podpisana przez prezydenta 30 lipca. Oprócz tego Beata Szydło chce wspierać: przemysł energetyczny, chemiczny, zbrojeniowy, a także sektor usług IT oraz przemysły kreatywne, m.in. związane z np. tworzeniem gier komputerowych. 19 października cztery spółki z sektora energetycznego utworzyły ElectroMobility Poland. Nowa spółka ma pracować m.in. nad polskim autem elektrycznym. |
| Bezpieczeństwo energetyczne | Rząd będzie się starał je zapewnić m.in przez zachowanie polskiego węgla (także brunatnego) jako źródła energii, jak również przez działania zmierzające do zagwarantowania Polsce w każdej sytuacji dostaw gazu i ropy. To drugie ma zagwarantować dokończenie budowy i rozbudowa gazoportu oraz ewentualna budowa drugiego gazoportu w okolicach Trójmiasta. Do końca 2016 r. ma zapaść decyzja o powiększeniu terminala LNG w Świnoujściu. |
| *Ochrona polskiej ziemi * | Ustawa, która wprowadza wstrzymanie handlu państwową ziemią na 5 lat, została 26 kwietnia podpisana przez prezydenta. Przepisy obowiązują od 30 kwietnia. Grunty rolne będą mogli nabywać tylko rolnicy indywidualni, a prawo pierwokupu otrzymuje ANR. |
| *Program dla małych firm * | Ma pomóc w ich rozwoju poprzez m.in. ulgi na działalność badawczo-naukową. Projekt tzw. małej ustawy o innowacyjności zakłada m.in. możliwość odliczenia od podatku kosztów uzyskania patentu przez małe i średnie przedsiębiorstwa. Po zatwierdzeniu przez parlament, 7 listopada przekazano ją do podpisu prezydentowi. |
| *Program mieszkaniowy * | Jego celem będzie budowa tanich mieszkań na działkach, które odstąpi za symboliczną opłatę państwo i różne przynależące do niego instytucje a także samorządy. Wedle zapowiedzi ministra infrastruktury, budowy powinny ruszyć w 2018 r., a w 2019 r. zostaną rozdane pierwsze klucze do mieszkań. W przyszłym roku rozpocznie się natomiast nabór wniosków na mieszkania, które będą przydzielane w programie Mieszkanie+. |
Edukacja - 4 proc.
W sferze szkolnictwa ekipa Beaty Szydło zaczęła od cofnięcia reformy poprzedniego rządu, której skutkiem było obowiązkowe posłanie 6-latków do szkół. Najpoważniejszym zadaniem w dziedzinie edukacji jest jednak likwidacja gimnazjów. Rząd zatwierdził ją na początku listopada i przekazał do Sejmu. De facto oznacza to likwidację gimnazjów i cofnięcie reformy szkolnictwa z 1999 r. Oprócz tego MEN planuje zreformować szkolnictwo zawodowe.
| *Kontynuacja rozbudowy przedszkoli i bezpłatne z nich korzystanie * | Beata Szydło zamierza kontynuować to, co zaczęli jej poprzednicy, ale oprócz budowy nowych placówek zamierza także sprawić, by przedszkola były bezpłatne. - Przynajmniej dla rodzin o niższych i średnich dochodach - zapowiedziała w expose. |
|---|---|
| *Cofnięcie reformy wprowadzającej obowiązek szkolny od wieku 6 lat * | Premier Szydło zapowiedziała wycofanie reformy poprzedników z koalicji PO-PSL polegającej na posyłaniu 6-latków do szkół. 9 grudnia PiS złożył w Sejmie projekt nowelizacji, która została uchwalona 29 grudnia, a 7 stycznia podpisał ją prezydent. |
| *Likwidacja gimnazjów * | Powrót do systemu oświaty złożonego z 8-letniej szkoły podstawowej i 4-letniej średniej ma następować stopniowo - resort szkolnictwa przewiduje trzyletni okres przejściowy. Od roku szkolnego 2017/2018 uczniowie kończący klasę VI podstawówki nie będą przechodzić do I klasy gimnazjum, lecz do klasy VII. Gimnazja mają zostać wygaszone do 1 września 2019 r. |
| Dostosowanie szkolnictwa zawodowego do potrzeb gospodarki i rynku | Jednym z celów rządu jest odbudowa polskiego szkolnictwa zawodowego, co ma nastąpić przy współpracy z przedsiębiorcami. Minister edukacji przedstawiła 24 czerwca kierunki zmian w tej sferze, które zamierza wprowadzić rząd. M.in. szkołę zawodową ma zastąpić szkoła branżowa, a nowy system kształcenia zawodowego będzie finansowany m.in. z Funduszu Pracy, Krajowego Funduszu Szkoleniowego oraz spółek Skarbu Państwa. |