Efekt dobrej zmiany czy nowych prezesów? Podliczamy: wartość państwowych spółek spadła o 7 mld zł

Spółki pod zarządem prezesów mianowanych przez ministra Dawida Jackiewicza straciły na wartości ponad 7 mld zł, z czego prawie 3 mld zł to bezpośredni uszczerbek dla Skarbu Państwa. Szef resortu posądzany o obsadzanie stanowisk znajomymi nie ma nic na swoją obronę, a kiepskie statystyki państwowych spółek to efekt polityki całego rządu.

Od kilku dni trwa burza wokół ministra skarbu Dawida Jackiewicza. Stracił już miejsce w komitecie politycznym PiS, a na tym może się nie skończyć. Wedle pogłosek krążących w mediach, w każdej chwili prezes Jarosław Kaczyński może zdecydować o dymisji człowieka, który ma pod kontrolą ponad 500 spółek, z czego tylko kilkanaście podmiotów notowanych na warszawskiej giełdzie jest wartych blisko 150 mld zł. To mniej więcej połowa rocznych dochodów budżetowych Polski. Premier Beata Szydło zapowiedziała rano w czwartek TVN24 konferencję prasową, na której ma zaprezentować informacje dotyczące zmian w MSP.

Ewentualna dymisja miałaby być konsekwencją prowadzonej przez Jackiewicza "przyjaznej" polityki kadrowej w podległych mu spółkach. Prezesowi Kaczyńskiemu przeszkadza m.in. zbyt duża liczba znajomych szefa resortu, którzy w ostatnim czasie znaleźli posadę w największych polskich koncernach. Obsadzanie wysokich stanowisk "swoimi ludźmi" było jedną z patologii, jakie Prawo i Sprawiedliwość zarzucało swoim poprzednikom.

Wśród najgłośniej komentowanych znalazły się te nominacje, które w bezpośredni sposób wiązały ministra z jego znajomymi z Wrocławia i Dolnego Śląska. Tak było np. w przypadku Roberta Pietryszyna, kiedy został prezesem paliwowego Lotosu. Wcześniej, dzięki Jackiewiczowi przez kilka miesięcy, był w zarządzie PZU. Podobnie było z Remigiuszem Nowakowskim, kiedy otrzymał nominację na prezesa Tauronu. Kojarzone z ministrem nazwiska pojawiły się też m.in. w Europol Gazie, Totalizatorze Sportowym, Towarowej Giełdzie Energii czy Polskiej Grupie Energetycznej.

Kontrowersje dotyczyły nie tylko samych roszad, ale i stylu. W błyskawicznym tempie, jeszcze pod koniec 2015 roku, prezesa PKN Orlen Jacka Krawca zastąpił Wojciech Jasiński, związany z PiS były minister skarbu. W ciągu kilku miesięcy czystki dotknęły wszystkich największych spółek Skarbu Państwa notowanych na giełdzie w Warszawie, z wyjątkiem PKO BP.

O zmianach kadrowych minister Jackiewicz jeszcze nie tak dawno temuwypowiadał się z wielką dumą. - W wielu podmiotach pojawiły się nowe ambicje, wyzwania, a przede wszystkim nowa siła, świeża krew, która była potrzebna tym podmiotom po wielu latach zarządzania przez tych samych ludzi, którzy nie potrafili wydobyć nowych pomysłów, ambicji - przekonywał.

Postanowiliśmy przyjrzeć się dokonaniom nowych prezesów i rozliczyć ich z efektów. Niektórzy mają już za sobą blisko dziewięć miesięcy pracy, co już daje pole do wstępnej oceny. Pod uwagę wzięliśmy największe podmioty notowane na giełdzie w Warszawie. W 15 udział państwa przekracza 25 proc. Są to: PGNiG, PGE, PZU, PKN Orlen, KGHM, Jastrzębska Spółka Węglowa, Lotos, Enea, Grupa Azoty, Energa, Tauron, PKP Cargo, Giełda Papierów Wartościowych, Polski Holding Nieruchomości i PKO BP. Pomijamy jednak ostatnią, bo tam nie doszło do zmiany prezesa.

Okazuje się, że od momentu objęcia stanowiska przez każdego z nowych prezesów firmujących "dobrą zmianę", łączna wartość rynkowa zarządzanych przez nich spółek spadła o ponad 7 mld zł. Biorąc pod uwagę udziały Skarbu Państwa w każdej z nich, straty dla finansów publicznych sięgają 3 mld zł.

Najmocniej ucierpiały Energa i Grupa Azoty, których wartość rynkowa - od momentu przejęcia spółek przez Dariusza Kaśkowa (4 stycznia) i Mariusza Bobera (19 lutego) - spadła o jedną trzecią. Wartościowo najmocniej dostało się PZU. Wiodący ubezpieczyciel na polskim rynku od 19 stycznia, gdy na jego czele stanął Michał Krupiński, stracił 5,6 mld zł. Jest wyceniany na niecałe 24 mld zł, wobec ponad 29 mld zł w lutym. Niewiele mniejszą stratę notuje PGE, której kapitalizacja zmniejszyła się na przestrzeni niewiele ponad 5 miesięcy z 26,13 do 21,53 mld zł.

źródło: money.pl na podstawie notowań akcji spółek na giełdzie w Warszawie

Chociaż zdecydowana większość spółek liczy straty, oczywiście nie wszystkie pod nowym dowództwem postrzegane są jako mniej wartościowe. Wyraźniej zyskały na wartości 4 z 14. Mowa przede wszystkim o Jastrzębskiej Spółce Węglowej, która z prezesem Tomaszem Gawlikiem podniosła swoją wartość z 1,2 do 5,5 mld zł. To prawie 5-krotna przebitka.

Na korzyść JSW, która nie tak dawno temu stała na krawędzi bankructwa, działa zwyżka cen węgla i koksu na światowych rynkach. Zakończyła się też trwająca rok niepewność związana z niespłaconymi obligacjami spółki, co pokazuje, że restrukturyzacja zaczyna przynosić pozytywne efekty.

Na uwagę zasługuje też inny reprezentant szeroko rozumianej branży wydobywczej - KGHM. Lubiński kombinat w czasie, w którym stery przejmował Krzysztof Skóra, był najgorzej oceniany przez inwestorów w ostatnich sześciu latach. W końcu jednak dostrzeżono potencjał największego producenta srebra i ósmego sprzedawcy miedzi na świecie. Jego akcje od początku lutego poszybowały w górę 27 proc. Tym samym KGHM stał się szóstą najbardziej wartościową firmą Skarbu Państwa.

Roland Paszkiewicz, ekonomista CDM Pekao, choć samych czystek we władzach nie popiera, podkreśla, że to nie nowi prezesi ponoszą odpowiedzialność za pogorszenie statystyk. - To efekt pomysłów płynących wprost od głównego właściciela, czyli Skarbu Państwa - uważa Paszkiewicz. Przypomina przy tym m.in. zaangażowanie spółek energetycznych w ratowanie kopalni czy zabiegi księgowe w PGE, które skutkują dodatkowymi obciążeniami podatkowymi. Nie wspominając o podatku bankowym.

Paszkiewicz nie chce odnosić się do porównania kompetencji obecnych i były zarządzających, jednak wierzy, że w ostatecznym rozrachunku nie będzie to mieć większego znaczenia. - Ludzie stojący na czele tych spółek nie mają wybitnych osiągnięć, ale niezależnie od tego, kto jest na samym szczycie w hierarchii, ludziom na kierowniczych stanowiskach i tym wykonującym bieżącą pracę, takie zmiany personalne nie powinny przeszkadzać - komentuje ekspert CDM Pekao.

Numer jeden na liście państwowych spółek i zarazem perłą w koronie jest PGNiG. Największy dostawca gazu jest wyceniany na prawie 30 mld zł, z czego ponad 20 mld zł stanowi majątek Skarbu Państwa (70 proc. udziałów w firmie). Tu mamy do czynienia z niewielkim 4 proc. wzrostem wartości, mimo znaczącego spadku wyników w ostatnim czasie. Po przyjściu prezesa Piotra Woźniaka w połowie pierwszego kwartału, zysk za ten okres przekraczał grubo ponad miliard złotych. Kolejne trzy miesiące przyniosły już 115 mln zł straty, co jest nie tylko wynikiem dużo gorszym niż rok wcześniej, ale tak dużej straty PGNiG nie miało od 2013 roku.

Z 14 nowych prezesów 10 rozpoczęło pracę w pierwszym kwartale 2016. Ich pierwszym pełnym okresem, za który mogliby być rozliczani pod względem wyników, był więc drugi kwartał. Kilka tygodni temu spółki opublikowały raporty, z których wynika, że 80 proc. z nich zaliczyło spadki zysków. Co więcej, oprócz PGNiG straty poniosły jeszcze PGE (324 mln zł), Tauron (319 mln zł), Energa (127 mln zł) i JSW (89 mln zł). W efekcie państwowe spółki z GPW zarobiły łącznie w okresie od kwietnia do czerwca 1,5 mld zł, podczas gdy pierwsze trzy miesiące roku przyniosły ponad 4 mld zł zysku.

Analizując wyniki finansowe z ostatnich kwartałów warto też zauważyć, że najgorszym okresem był czwarty kwartał 2015 roku, kiedy jeszcze spółkami rządzili w większości poprzedni prezesi. Aż dziewięć na 14 spółek było pod kreską, co skutkowało łącznie prawie 12 mld zł straty.

Ewidentnie statystyki dotyczące wartości spółek i osiąganych przez nich rezultatów nie bronią wyborów ministra Jackiewicza, choć też trudno uogólniać wnioski odnośnie wszystkich spółek, które borykają się z różnymi trudnościami.