W każdej sprawie karnej pierwszym krokiem do jej wyjaśnienia jest postępowanie przygotowawcze. Nadzoruje je prokurator, ale w niektórych przypadkach może je on zlecić również policji. Prowadzić je można w dwóch formach - śledztwa lub dochodzenia. Zobacz, jak powinno wyglądać.
Zasady prowadzenia działań przygotowawczych szczegółowo reguluje Kodeks postępowania karnego. Podstawowym celem pierwszego etapu postępowania jest więc:
- ustalenie, czy został popełniony czyn zabroniony oraz czy stanowi on przestępstwo,
- wykrycie i w razie potrzeby ujęcie sprawcy,
- zebranie danych dowodowych,
- wyjaśnienie okoliczności sprawy, w tym ustalenie osób pokrzywdzonych i rozmiarów szkody.
Postępowanie przygotowawcze prowadzi lub nadzoruje prokurator, ale w niektórych sytuacjach może je on zlecić policji. Czasami uprawnienia policji przysługują również innym podmiotom, takim jak Centralne Biuro Antykorupcyjne czy Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, ale to już zależy od indywidualnego charakteru sprawy.
Zazwyczaj na początku postępowanie nie jest prowadzone przeciwko konkretnej osobie, ale "w sprawie". Na tym etapie policja (lub prokurator) zbiera i zabezpiecza dowody oraz przesłuchuje świadków. Jeśli na skutek tych działań wyłoni się podejrzany, to można mówić o postępowaniu przeciwko konkretnej osobie.
Śledztwo czy dochodzenie?
Podstawową formą prowadzenia postępowania przygotowawczego jest śledztwo. Postanowienie o jego wszczęciu wydaje prokurator i to on je prowadzi. W szczególnych przypadkach prowadzić mogą również inne jednostki, takie jak: Straż Graniczna, Policja, ABW czy CBA.
Śledztwo jest odpowiednie dla przestępstw poważnych, o dużej szkodliwości społecznej i zagrożonych wysoką karą, takich jak zbrodnie czy występki. Nie może ono jednak trwać w nieskończoność. Powinno zakończyć się w ciągu trzech miesięcy, po których prokuratura postawi podejrzanemu zarzuty i sprawa będzie kontynuowana już przed sądem.
Kodeks postępowania karnego pozwala jednak wydłużyć śledztwo, ale nie dłużej niż rok. Może się tak na przykład zdarzyć, gdy prokurator nie zdążył zgromadzić wszystkich dowodów lub przesłuchać świadków.
Z kolei dochodzenie to uproszczona forma postępowania. Jest z reguły prowadzone w sprawach należących do właściwości sądu rejonowego, czyli o mniejszym ciężarze gatunkowym oraz niezbyt skomplikowanych. Zazwyczaj dochodzenie prowadzą policjanci, ale nadzór nad nimi sprawuje prokurator.
Zobacz także: Elektroniczne pozwy ułatwią dochodzenie roszczeń w UE
Dochodzenie powinno być ukończone w ciągu dwóch miesięcy. Podobnie jak śledztwo może jednak zostać wydłużone do trzech, a w uzasadnionych wypadkach – na dalszy czas oznaczony, nie dłuższy jednak niż rok.
Postępowanie przygotowawcze kończy się w momencie, w którym policja lub prokurator zgromadzi odpowiedni materiał dowodowy i będzie można postawić zarzuty podejrzanemu oraz skierować sprawę do sądu. Jeśli natomiast okaże się, że dowody nie są wystarczające, to jest ono umarzane.
| Czytaj więcej w Money.pl | |
|---|---|
| Sprawa Froga. Będą dwa postępowania Przesłanie zebranych materiałów ma na celu wszczęcie dwóch odrębnych postępowań o wykroczenia i nie kończy śledztwa prowadzonego przez płocką prokuraturę okręgową. | |
| CBA u kapelana. Duchowny zawieszony Według portalu tvn24.pl przeszukania przeprowadzono w związku ze śledztwem dotyczącym powoływania się na wpływy m.in. w resorcie infrastruktury i rozwoju. | |
| 21-latek wziął dopalacze. Nowe ustalenia Biegli podtrzymują, że bezpośrednią przyczyną zgonu było uduszenie się treścią żołądkową. Twierdzą, że to uduszenie się mogło być związane z przyjęciem tych środków o charakterze narkotycznym. |